Çay atığından plastiğe alternatif malzeme üretti  

Birleşmiş Milletler (BM), ça­yın tarihi, kültürel ve eko­nomik önemi konusunda farkındalık oluşturmak amacıyla 2019 yılında aldığı kararla 21 Ma­yıs’ı Uluslararası Çay Günü ka­bul etti.

Türkiye, yılda yaklaşık 1,3 milyon tonla dünyada en çok çay üreten ülkeler arasında 5’inci sı­rada geliyor. Bu üretim süreci es­nasında ortaya çıkan çay lifi atığı, çay fabrikalarında üretimin çeşitli aşamalarında ayrılıp birikti­rilen çay çöpü, lifler ve çay tozunun karışımından oluşuyor. Çay lifleri hiçbir şekilde değer­lendirilmediği için bertaraf edilirken bu durum çevre sorun­larına, iş gücü kaybına, ekstra maliyete ve daha da önemlisi ticari değere dö­nüştürülebilecek bir ürünün yok olmasına neden oluyor.

Çay lifleri­ni atık olmaktan kurtarıp katma değerli malzemeye dönüştü­ren Dr. Mustafa Kuyumcu, Rize›nin Çamlıhemşin il­çesinde doğup büyüdü­ğü için çocukluğun­dan bu yana çayın ekilmesinden yetiştirilme­sine, top­lanmasından çay fabrikalarında işlenmesine ve sofraya ulaşması­na kadarki sürece şahit olduğunu söyledi.

Çay atıkları, çevresel sorunlar yaratıyor

Çayın işlenmesi sürecinde yıl­da yaklaşık 100 bin ila 120 bin ton çay atığı meydana geldiğini belir­ten Kuyumcu, “Çay fabrikaları çay atıklarını sıkıştırıp pelet şeklin­de yakmaya çalışıyor. Bura­da tabii yakma işleminde zararlı uçucu var. Du­manından tutun, ko­kusuna kadar fark­lı şeyler ortaya çıkı­yor. Enerji kazanımı olduğu düşünülerek yapılıyor ama çok ran­dımanlı değil. Yani çok enerji verecek bir lif değil. Diğer taraftan gübre olarak değer­lendirmeye çalışıyorlar” dedi.

120 ağacın kesilmesi engellendi

Geliştirdikleri malzemenin oto­motiv, mobilya, oyuncak, inşaat gi­bi farklı sektörlerde kullanıldığın­dan bahseden Kuyumcu, 2024 yı­lında yaklaşık 5 ton atık çay lifini biyokompozit malzemeye dönüş­türerek 120 ağacın kesilmesini en­gellediklerini vurguladı. Kuyum­cu, atık çay lifi kullanım miktarını 500 tona çıkarmayı hedefledikle­rini, böylelikle yakılarak ya da çü­rütülerek bertaraf edilen bir mal­zemeyi ekonomiye kazandırırken hem 12 bin ağacı kesilmekten kur­taracaklarını hem de karbon salı­nımını ve su kullanımını azal­tacaklarını söyledi.

Atık çay lifleri nasıl dönüştürülüyor?

Dr. Mustafa Kuyumcu, çay liflerinin plastiğe alternatif bir malzeme haline gelme sürecini şöyle anlattı: “Biz bu çay lifini alıyoruz, granül dediğimiz, plastik ham maddesi gibi bir madde elde ediyoruz. Daha sonra bunu büyük şirketlere satıyoruz ve orada insanların kullanabileceği şekillere çevriliyor. Temelde daha çok, büyük şirketlere satabileceğimiz ürün elde etmeye çalışıyoruz. Otomotiv, beyaz eşya, inşaat, züccaciye… Bununla birlikte insanlarda bilinç oluşturmak için, ‘Aa bu çaydan elde edilmiş’ diyecekleri kendimize ait çay tabağı, tepsi gibi ürünlerimiz de var.”

Saf plastiğe alternatif malzeme

Ürettikleri ürünle saf plastiklere daha temiz bir alternatif sunduklarını dile getiren Dr. Mustafa Kuyumcu, “Plastik kullanımını azaltacak daha nitelikli, daha çevreci, daha doğa dostu bir ürün elde ediyoruz. Yenilikçi bir alternatif aslında. Bu tarz ürünler dünyada var. Yani çay lifiyle değil de pirinç kabuğundan, odun lifinden, kahve atığından, mısır sapından böyle çeşitli ürünler gün geçtikçe talep görmekte ve artmakta” dedi.